Portal popularyzujący naukę. Od nauk ścisłych po humanistykę. Dbamy o wysoki poziom publikowanych tekstów
Chyba każdy z nas czuje intuicyjnie, że czasownik obuć i imiesłów obuty mają coś wspólnego z rzeczownikiem but. Ale to tylko dowodzi, że intuicja bywa zawodna. Zwróćmy przede wszystkim uwagę, że zakończenia bezokolicznika (-ć) i imiesłowu (-ty) nie są częścią...
Każdy, kto uczył się o historii języków słowiańskich, musiał się zetknąć z terminem jery. Są to samogłoski-duchy, które w wyrazach słowiańskich raz znikają, raz się pojawiają. Bywają opisywane w mylący sposób jako „samogłoski ultrakrótkie” albo jeszcze gorzej jako „półsamogłoski”. Wrażenie...
Polskie dż występuje rzadko w porównaniu z innymi spółgłoskami, ponieważ ma niewiele źródeł historycznych. Spółgłoska zwartoszczelinowa *dž powstała w języku prasłowiańskim wskutek palatalizacji („zmiękczenia”) *g przed samogłoskami przednimi lub przed *j, ale szybko (jeszcze w prasłowiańskim) uległa uproszczeniu do *ž....
Prasłowiańskie słowo *bogъ ‘bóg’ nie ma krewnych w językach bałtyjskich, najbliżej spokrewnionych ze słowiańskimi, natomiast posiada dokładny odpowiednik w językach irańskich: prairańskie *baga- ma to samo znaczenie. Co dziwne, choć pokrewne słowo występuje w językach indoaryjskich, najbliżej spokrewnionych z irańskimi,...
Jedną z konsekwencji faktu, że języki łatwo zapożyczają od siebie słownictwo, jest „życie po życiu” słownictwa języków wymarłych. Słowa pochodzące z języka, który, użyczywszy ich, następnie zniknął z tego świata, mogą nadal funkcjonować i ewoluować w języku, który je przygarnął....
Pisałem tu już uprzednio o metodzie porównawczej, którą stosujemy, żeby ustalić, czy dana grupa języków pochodzi od wspólnego przodka. Systematycznie porównując słowa o podobnym znaczeniu i morfemy o podobnej funkcji gramatycznej (np. końcówki fleksyjne) w dwóch językach, próbujemy zidentyfikować zbiory...
W językoznawstwie false friends (fałszywi przyjaciele) to słowa, które są z sobą kojarzone tylko dlatego, że brzmią podobnie i że mogłyby być spokrewnione, biorąc pod uwagę ich znaczenie. Przykładem może być czasownik DEPRAWOWAĆ i cała rodzina słów z nim związanych: deprawacja, zdeprawowany, deprawator. Chyba...
Jedną z zasad morfologii indoeuropejskiej jest to, że typowe rdzenie czasownikowe (oznaczające stan lub czynność) zawierają szkielet spółgłoskowy i gdzieś w środku jedno miejsce na samogłoskę. Za podstawową (kanoniczną) formę rdzenia uważa się postać, w której samogłoską jest *e, ale...
W poprzednim odcinku ustaliliśmy, że prasłowiańskim przodkiem słowa gżegżółka ‘kukułka’ była forma rekonstruowana jako *žegъz-, rozszerzona przez końcówkę wyrażającą rodzaj żeński, ewentualnie sufiksy sygnalizujące zabarwienie uczuciowe, w tym zdrabniające lub spieszczające, co często się zdarza w nazwach ptaków. Aby posunąć...
Co oznacza słowo gżegżółka? Właściwie nic, bo przestało być używane w języku polskim jako nośnik znaczenia w normalnej komunikacji. Nie znaczy to, że całkiem utraciło wszelkie funkcje. Dziś służy przede wszystkim do znęcania się nad uczniami szkoły podstawowej, którzy pod...
Czy ChatGPT odbierze mi pracę?
3 lutego 2023
Tabu językowe (2). Fizjologia i seks, czyli ***** zakazy.
23 lutego 2023
28 lutego 2023
