Otagowano: etymologia

2

Wenus, zmiennopłciowa planeta o dwóch obliczach (część 2)

Ēalā, Ēarendel, czyli Hej, Jutrzenko! Chociaż „klasyczne” języki indoeuropejskie, jak łacina, greka czy staroindyjski używane były przez ludy posiadające rozbudowane systemy religijne z całym panteonem bóstw, stosunkowo niewiele teonimów (imion boskich) sięga czasów praindoeuropejskich. Najbardziej znanym z nich, ważnym także...

3

Niejasne jak ‘słońce’: skomplikowana historia jednego słowa

Słowo pojawiające się w wielu językach indoeuropejskich w znaczeniu ‘słońce’ nie pozostawiło pewnych śladów w językach anatolijskich. Anatolijczycy w zachowanych tekstach zajmowali się bardziej bóstwami solarnymi niż Słońcem jako ciałem niebieskim. Imiona tych bóstw ukryte są często za sumerogramami lub...

4

Śródziemnomorze Północne, czyli świat języków zaginionych (5): Język baskijski (urodzony pod dobrymi ptakami)

Gallia est omnis dīvīsa in partēs trēs, quārum ūnam incolunt Belgae, aliam Aquītānī, tertiam qui ipsōrum linguā Celtae, nostrā Gallī appellantur (Cała Galia dzieli się na trzy części, z których jedną zamieszkują Belgowie, drugą Akwitanowie, trzecią ci, którzy we własnym...

9

O Księżycu, księdzu, książętach i księżniczkach

Jedna z naszych Czytelniczek zapytała na Twitterze, jakie jest pochodzenie słowa księżyc, zatem wyjaśniam. W II/III w. naszej ery Goci, mówiący językiem z wymarłej grupy wschodniogermańskiej, przemieścili się z północnej Polski na południowy wschód i ostatecznie osiedlili się nad Morzem...

19

Tabu językowe (2). Fizjologia i seks, czyli ***** zakazy.

Zacznijmy niewinnie od prawa Grimma, jednej ze zmian dźwiękowych charakterystycznych dla języków germańskich. Język praindoeuropejski posiadał trzy szeregi spółgłosek zwartych: bezdźwięczne, dźwięczne przydechowe i dźwięczne zwykłe. W języku pragermańskim bezdźwięczne straciły charakter zwarty i zmieniły się w spółgłoski szczelinowe, dźwięczne...

0

Fałszywi przyjaciele: Teodor i Teodoryk

Czy wiecie, że Teodor i Teodoryk mają zupełnie różne pochodzenie? Teodor to imię greckie, Theódōros. Powstało ze złożenia słów theós ‘bóg’ i dôron ‘dar’, czyli odpowiada strukturalnie polskiemu Bożydar. Słowo dôron było rodzaju nijakiego, ale że imię było męskie, złożenie...

8

Etymologie nieoczywiste. Tropem imienia róży z Polski do Persji i z powrotem

Istnieją chętnie zapożyczane słowa-wędrowniczki, które przenoszą się z języka do języka, infekując je na podobieństwo wirusów. Często się zdarza, że to samo słowo trafia z języka A do języka B, wędrując po różnych trajektoriach. Wtedy jego dalekie refleksy, zapożyczane różnymi...

11

Tabu językowe (1). Dziki, kosmaty miodożerca

Czy znacie klasyczną dziewiętnastowieczną nowelę grozy Prospera Meriméego, Lokis? Jeśli nie, to przeczytajcie, bo warto. Albo przynajmniej obejrzyjcie jej polską ekranizację z 1970 r. w reżyserii Janusza Majewskiego. Rzecz się dzieje na Żmudzi, a czym jest tytułowy lokis, wyjaśnia motto...

7

Wzięłem i poszłem: krótki wykład o względności norm

Ktoś, kto powie „szłem drogą” albo „poszłeś do pracy”, z miejsca naraża się na piętnowanie jako morderca mowy ojczystej. Ale właściwie dlaczego? Przecież formy rodzaju żeńskiego: szłaś, poszłaś, są stuprocentowo poprawne. Wbijamy dzieciom do głowy już w pierwszych latach życia,...