W marcu 1929 prace budowlane w szkole pancernej Kama pod Kazaniem dobiegały końca i zaczęły do niej przybywać grupy Niemców oraz Rosjan. Pełnej wiedzy na temat składu osobowego szkoły nie ma, bo Niemcy bardzo dbali o utajnienie personaliów, a Sowieci z kolei zapisywali kursantów i pracowników, posługując się wyłącznie ich imionami. Niektórym badaczom udało się jednak wypracować nieco wiarygodnych danych poprzez porównywanie dostępnych niemieckich i radzieckich dokumentów, przy czym te ostatnie trafiły w ręce historyków tylko na krótki czas w epoce Jelcyna.

Uruchomiona Kama była domem dla około 45 Niemców i ponad 140 “ludzi radzieckich”, z czego tylko mały ułamek stanowili kursanci. Obydwie strony oczywiście wśród oficerów umieściły funkcjonariuszy wywiadu wojskowego. Ekipa sowiecka miała także w swoim składzie oficera politycznego, który miał zapobiegać nadmiernemu brataniu się Niemców z kadrą radziecką tudzież ludnością miejscową. Sowietom bardzo nie podobał się niemiecki zwyczaj wręczania kursantom i robotnikom prezentów – niejaki Smirnow, sanitariusz, trafił na celownik czekistów za sprzedaż niemieckich podarków na czarnym rynku.

Kursy w bazie Kama zaczęły się w marcu 1929 roku, choć pierwsza partia prototypowych czołgów dotarła tam dopiero 8 tygodni później. Uczono teorii, taktyki, obsługi, techniki napraw. Wraz z pojawieniem się sześciu czołgów (po dwa prototypy z każdej z firm: Rheinmetall, Daimler-Benz, Krupp) kursanci zaczęli szkolić się na każdym ze stanowisk członków załogi czołgu, by następnie uczyć się dowodzenia pododdziałem pancernym. W pierwszej grupie kursantów z Niemiec znalazł się Ritter Wilhelm von Thoma, który podczas drugiej wojny światowej dosłużył się stopnia generała majora i walczył zarówno w Afryce Północnej, jak i na froncie wschodnim (sic!). Kursantom pomagali tłumacze, ale z raportów GRU wynika, że wielu oficerów Reichswehry swobodnie posługiwało się rosyjskim.

W latach 1930-33 Panzertruppenschule rozrosła się kolosalnie. Przez trzy lata przeszkoliła około 30 oficerów niemieckich, zwykle w stopniu podpułkownika – wielu z nich dowodziło podczas drugiej wojny światowej dużymi związkami taktycznymi; w tym samym czasie przez tajny ośrodek przeszło znacznie więcej kursantów sowieckich, najprawdopodobniej kilka setek. Moskwa przysyłała na szkolenia oficerów sztabowych, frontowych, wykładowców akademii wojskowych oraz inżynierów. Jednym z najważniejszych wykładowców w szkole był kapitan Ernst Volckheim, który pisał także liczne artykuły teoretyczne na temat doktryny użycia wojsk pancernych i był jednym z rzeczników zastosowania radiostacji w czołgach (do czego wrócimy).

W miarę upływu czasu przybywało w bazie Kama prototypowych czołgów i zwiększała się intensywność prac rozwojowych nad nowymi technologiami (notabene autorem bądź współautorem projektu czołgu koncernu Daimler-Benz był Ferdynand Porsche). Obok czołgów testowano także prototypy samochodów pancernych, w tym ośmio- i dziesięciokołowych, ale na rozwijanie ich Reichswehrze brakowało środków. Niektóre typy bardzo dobrych samochodów pancernych, stosowanych podczas drugiej wojny światowej, swoje korzenie miały właśnie w tych eksperymentalnych, testowanych w ZSRR pojazdach. Sowieci kupili w tym samym okresie w Wielkiej Brytanii tankietki Carden-Lloyd wraz z licencją na ich produkcję (od nich wywodziły się także polskie tankietki TK i TKS) i dwie skierowali do badań pod Kazań. Testowali też swoje prototypy czołgów lekkich.

W nielicznych publikacjach, które wspominają o szkole Kama, przyjęło się, że to Niemców uważa się za głównych beneficjentów centrum szkoleniowego i poligonu, ukrytych w ZSRR przed wzrokiem polityków, wymagających przestrzegania założeń z Wersalu. Należy jednak spojrzeć na ten temat szerzej: wygląda na to, że Armia Czerwona wyniosła z działalności Panzerschule więcej korzyści. Sowieci przejęli technologię spawania pancerzy czołgów zamiast modnego wówczas nitowania, przejęli pomysł na montaż karabinu maszynowego w wieży, sprzężonego z działem, przejęli koncepcję czołgowego podwozia systemu Kruppa, poznali nowoczesne przyrządy celownicze i peryskopy, pojęli założenia nowoczesnej teorii działania wojsk o zwiększonej mobilności.

Bodaj najważniejszą jednak niemiecką techniczną innowacją była odporna na wstrząsy radiostacja, pozwalająca na utrzymanie stałej, dupleksowej łączności z czołgami. Gdy po przejęciu władzy przez NSDAP Hitler zarządził natychmiastowe przerwanie działalności szkoły pancernej w ZSRR, zinwentaryzowano tam ponad 120 radiostacji różnych typów. W pierwszej fazie drugiej wojny działające niezawodnie niemieckie radiostacje dawały Wehrmachtowi ogromną przewagę np. nad jednostkami francuskimi, które nadal korzystały z systemu łączności między czołgami poprzez stosowanie specjalnych chorągiewek. Radiostacje te opracowano i dopracowano właśnie w bazie Kama (choć do 1941 roku w ZSRR nie przywiązywano zbytniej wagi do łączności radiowej w wojskach pancernych).

Zanim Adolf Hitler został kanclerzem Niemiec, Sowieci zdążyli już zorganizować swój pierwszy korpus pancerny według założeń opracowanych wspólnie z Reichswehrą na poligonie pod Kazaniem. Większość źródeł zazwyczaj wspomina wielkie czystki Stalina, które rzekomo z korpusu oficerskiego wyeliminowały absolwentów szkoły Kama (co ma niby usprawiedliwiać wcześniejszą współpracę – jako nieskuteczną), ale za jakiś czas zajmę się i tym zagadnieniem.

W następnym odcinku cyklu – wspólna praca ZSRR i Republiki Weimarskiej nad bronią chemiczną.