Poprzednie odcinki:
Część 1
Część 2
Hedy Lamarr
Źródło: Wikimedia
licencja: domena publiczna
Tak naprawdę nazywała się Hedvig Eva Maria Kiesler. Urodzona w Wiedniu w bardzo bogatej rodzinie żydowskiej, od dziecka marzyła, aby zostać aktorką. Rzuciła szkołę i pierwszą rolę w filmie dostała w wieku 16 lat. Jako 19-latka wystąpiła w filmie „Ekstaza” – na owe czasy bardzo skandalizującym. W tym samym czasie wyszła za mąż za bogatego biznesmena, który dorobił się majątku na handlu bronią z Niemcami, jak też na konstruowaniu systemów łączności radiowej. Okazało się, że młoda Hedy ma wyjątkowe zdolności techniczne, co przydało się jej na późniejszym etapie życia. Jako żona poznała takie postacie, jak Mussolini i Hitler, ale faszystowskie poglądy męża skłoniły ją do rozwodu w 1937 roku i wyjazdu do Londynu. Bardzo szybko okrzyknięto ją najpiękniejszą aktorką świata. W ciągu 6 lat zagrała w 17 filmach, jednak pojawienie się w Hollywood Ingrid Bergmann spowodowało, że gwiazda Lamarr nieco przygasła. Mając wystarczający majątek, zajęła się wtedy tym, co sprawiało jej przyjemność, a mianowicie wynalazkami. Wraz z przyjacielem opracowała i opatentowała system sterowania torpedą za pomocą fal radiowych (znany jako FHSS). Nie wykorzystano go w praktyce, chociaż zasada jego działania jest dziś m.in. podstawą sieci GSM, a także Bluetooth oraz Wi-Fi. Oprócz wynalazków z dziedziny elektroniki opracowała też coca-colę w kostkach oraz pudełko na chusteczki jednorazowe z przestrzenią na chusteczki zużyte. Zaiste, kobieta wielu talentów! Zauważmy, że edukację szkolną zakończyła w wieku 15 lat. Ta piękna kobieta miała zwyczaj mówić: „Mózgi ludzi są bardziej interesujące niż ich wygląd”.
Jakże to prawdziwe!
Dorothy Hodgkin
Źródło: Wikimedia
licencja: domena publiczna
Urodziła się w 1910 roku w Kairze (Egipt), w rodzinie znanych archeologów. Rodzina spędzała zimę w Egipcie, przenosząc się na lato do Anglii, aby uniknąć afrykańskich upałów. Gdy Dorothy miała 4 lata rodzice zdecydowali, że wraz z młodszymi siostrami pozostanie w Anglii pod opieką dziadków. Dziewczynka szybko zainteresowała się minerałami. Dostała w prezencie polowy zestaw do analizy minerałów i szybko wciągnęła się na poważnie w tę tematykę. W wieku 11 lat dostała się do szkoły, gdzie była jedną z dwóch dziewczynek, którym pozwolono uczyć się chemii, co wtedy było rzadkością. Bardzo szybko została specjalistką w dziedzinie analizy chemicznej, co pozwoliło jej dołączyć do zespołu ojca badającego szklane mozaiki na terenie dzisiejszej Jordanii. Wykonywała tam analizy chemiczne szkła. Po powrocie w 1928 roku do Anglii rozpoczęła studia chemiczne na Somerville College w Oksfordzie. Po ich ukończeniu zainteresowała się rozwijaną właśnie metodą analizy krystalograficznej białek. W 1936 roku została profesorem swojej macierzystej uczelni – Somerville College. Jedną z jej studentek była Margaret Roberts (bardziej znana jako Margaret Thatcher). Hodgkin zafascynowała się strukturami biomolekuł. W 1945 r. jako pierwsza przedstawiła budowę pochodnej cholesterolu, a w tym samym roku zaprezentowała strukturę penicyliny. Z kolei w 1948 roku rozwiązała wieloletnią zagadkę związaną z budową witaminy B12. Ukoronowaniem jej prac była publikacja pełnej struktury insuliny. Za wszystkie osiągnięcia otrzymała jako trzecia kobieta w historii nagrodę Nobla z chemii w 1964 r.
Mało znany jest fakt, że w 1982 r. była ona na konferencji w Polsce, gdzie miała okazję obserwować kraj podczas stanu wojennego, co zrobiło na niej spore wrażenie. Była tu zresztą wcześniej kilkakrotnie. Dorothy Hodgkin była kobietą delikatną i skromną, uwielbiała swoich młodych współpracowników i studentów. Od młodości cierpiała na reumatoidalne zapalenie stawów. Zmarła w roku 1994.
Cecilia Payne-Gaposchkin
Źródło: Wikimedia
licencja: domena publiczna
To kolejna niezwykła, a mało znana postać. Urodziła się w Anglii, jej ojciec był prawnikiem, ale zmarł, gdy Cecilia miała zaledwie 4 lata. Po ukończeniu szkoły zaczęła się uczyć w St Mary’s College, ale jako kobieta nie mogła studiować przedmiotów, które uwielbiała – matematyki i fizyki. Dlatego też przeniosła się na rok do innej, bardziej liberalnej szkoły, aby w końcu zdobyć stypendium w Newnham College, będącym częścią Cambridge University. Był to koledż żeński, jedną z jego absolwentek była legendarna Jane Goodall. Zainteresowanie astronomią pojawiło się nagle, gdy poszła na wykład wielkiego Artura Eddingtona dotyczący słynnego zaćmienia Słońca z 1919 roku. Studia ukończyła, ale bez uzyskania formalnego stopnia. W Cambridge zaczęto go nadawać kobietom dopiero w roku 1948.
W 1923 roku Cecilia wyjechała do USA, gdzie trafiła do grupy znamienitego astronoma, Harlowa Shapleya, gdzie miała zrobić doktorat. W 1925 roku ukończyła pracę dotyczącą atmosfer gwiezdnych. Wyniki obserwacji wskazały jednoznacznie, że Słońce składa się głównie z wodoru oraz pewnej ilości helu, podczas gdy inne pierwiastki stanowią znacznie mniejszy ułamek. Było to duże zaskoczenie dla środowiska naukowego. Astronom Henry Russell (ten od diagramów Hertzsprunga-Russella) skrytykował doktorat panny Payne. No przecież 25-latka, a do tego kobieta nie mogła być mądrzejsza niż szacowni astronomowie-mężczyźni! No ale… to ona miała rację. Los bywa przewrotny, bo w historii astronomii to Russell jest uznawany za odkrywcę składu pierwiastkowego gwiazd.
Payne kontynuowała swoją pracę – wraz z asystentami wykonała ponad milion(!) obserwacji gwiazd podwójnych. W 1934 wyszła za mąż za poznanego rok wcześniej astrofizyka, Siergieja Gaposzkina. Jednym z jej doktorantów był zmarły w 2022 roku wybitny Frank Drake. Jako jedna z nielicznych kobiet w męskim środowisku astronomicznym była inspiracją dla innych kobiet, m.in. astrofizyczki Joan Feynman (siostry Richarda Feynmana).
Cecilia miała trójkę dzieci. Znana była jako niezrównana krawcowa, miłośniczka robienia na drutach oraz namiętna czytelniczka. Zmarła w 1979 roku.
Za jakiś czas przypomnę kolejne wspaniałe kobiety.