O rtęci można pisać bardzo wiele, bo to fascynujący pierwiastek. Ja jednak skupię się na jednej bardzo ważnej sprawie, która może w zasadzie dotknąć każdego. Wspominałem, że pary rtęci są toksyczne, nawet bardzo. Często spotykam się z pytaniami o to, co zrobić, jeśli w domu zbije się stary termometr, manometr czy barometr rtęciowy. W wielu miejscach (w tym nawet w poważnych źródłach rządowych) można spotkać radę, żeby te ruchliwe kuleczki zasypać sproszkowaną siarką. Od razu napiszę: NIE! To naprawdę nic nie da. Reakcja rtęci z siarką daje oczywiście nielotny siarczek rtęci, ale potrwa to niezwykle długo, jak wszystkie reakcje, które zachodzą na granicy faz ciecz-ciało stałe. Rtęć nawet obficie posypana siarką zdąży odparować, zanim przereaguje. Reakcję można przyśpieszyć ucierając płynną rtęć ze sproszkowaną siarką w moździerzu (nie róbcie tego w domu). Poza tym – kto z Was ma w domu opakowanie sproszkowanej siarki?

Ale jest jeszcze gorszy pomysł – próba zebrania rozlanej rtęci odkurzaczem. Jaki osiągniemy efekt? Ano taki, że rtęć przeleci przez odkurzacz i zostanie pięknie rozproszona w powietrzu, co tylko ułatwi jej parowanie. Zmiatanie rtęci szczotką czy też pędzlem to też bardzo zły pomysł.

Co w takim razie zrobić? Po pierwsze – bez paniki, rtęć nikogo nie zabije od razu. Nie wzywajcie bez sensu jednostki ratownictwa chemicznego (chyba że tej rtęci jest kilogram). Najpierw poproście o wyjście ludzi i zwierzęta z pokoju, w którym jest rtęć. Zamknijcie drzwi do pokoju. Po drugie – otwórzcie okno/okna. Teraz możecie przystąpić do działania, starajcie się to jednak zrobić w miarę szybko. Najprostszym sposobem jest zebranie widocznych kropelek w większe (to można zrobić kawałkami plastiku albo twardej tektury) i przeniesienie ich (np. na małym papierku) do niewielkiego pojemnika z wodą. Do zbierania kropelek rtęci można też wykorzystać niewielki zakraplacz. Niewielkie krople, które mogą się kryć w szczelinach podłogi albo ścian, można w prosty sposób wykryć świecąc latarką. Gdy je zauważycie, użyjcie zwykłej taśmy klejącej (małe kropelki zwykle przylgną do kleju) i też przenieście całość do pojemnika z wodą. Gdy rtęć zostanie przykryta warstwą wody, nie będzie już parować. Nie muszę chyba dodawać, że te wszystkie operacje należy koniecznie przeprowadzać w rękawiczkach. Po zakończeniu pracy należy rękawiczki zdjąć, natychmiast przewinąć je na lewą stronę i włożyć do plastikowego woreczka, który następnie trzeba szczelnie zamknąć, np. taśmą. Zarówno pojemnik z zebraną rtęcią jak też pozostałe przedmioty, które były używane przy tych operacjach należy oddać w PSZOK (Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych), informując obsługę, co im przynieśliśmy. Absolutnie nie wolno ich wyrzucać do zwykłych śmietników, nawet gdy rtęć jest zabezpieczona warstwą wody. I tyle, sprawa załatwiona.

Muszę tu jeszcze wspomnieć o innym źródle rtęci, a mianowicie świetlówkach/lampach fluorescencyjnych. Tu sprawa jest gorsza niż w przypadku termometru czy barometru. W każdej świetlówce znajdują się bowiem pary rtęci. Jeśli zbijemy świetlówkę, koniecznie trzeba wywietrzyć pokój. Tu niczego nie zbieramy, bo par się zebrać nie da. Jeśli świetlówka się przepali, nie należy jej wyrzucać bezrefleksyjnie do odpadów zmieszanych. Nigdy jej nie wolno zbijać. Trzeba taki przedmiot ostrożnie umieścić w specjalnym pojemniku na żarówki/świetlówki, które są w wielu marketach. Oczywiście można też oddać do PSZOK.

(c) by Mirosław Dworniczak

Jeśli chcesz wykorzystać ten tekst lub jego fragmenty, skontaktuj się z autorem. Linkować oczywiście można.